معرفی و تحلیل دستنویس منظومۀ وامق و عذرا سرودۀ اسیری

Abstract

یکی از نظیره‌گویان نظامی در خمسه‌سرایی، شاعری معروف به اسیری، از شعرای ایرانی دربار عثمانی در سدۀ دهم هجری است. اسیری منظومۀ <em>وامق و عذرا</em> را در وزن و بحر <em>خسرو و شیرین</em> در سال 954ق به رشتۀ نظم کشیده است. درون‌مایۀ این قصه، ماجرای عشق بدفرجام وامق، شاهزادۀ ایرانی، با عذرا دختر فغفور چین است. نسخۀ منحصربه‌فرد این منظومه در کتابخانۀ فاتح استانبول به شمارۀ 4141 محفوظ است و در سال 971 قمری کتابت شده است. بررسی داستان نشان می‌دهد با اینکه شاعر، منظومۀ وامق و عذرا را در وزن و بحر <em>خسرو و شیرین</em> سروده، به‌لحاظ درون‌مایه، متأثر از <em>لیلی و مجنون</em> و <em>هفت‌پیکر</em> نیز بوده است. اسیری مضامینی چون خو گرفتن وحوش بیابان با وامق، محبوس بودن عذرا به حکم پدرِ خودکامه، نامرادی دو دلداده و عشقی آمیخته با عفت، و مضمون زنجیر پیرزن بر گردن وامق و... را از <em>لیلی و مجنون</em> نظامی اخذ کرده و ساختن قصرهای چهارگانه برای وامق، توصیف عجوزه‌ای که کارش قتل اسیران بود و به دسیسۀ او وامق جان داد، متأثر از تصویر عفریتی است که در حکایت ماهان (روز چهارشنبه گنبد پیروزه‌رنگ) در <em>هفت‌پیکر</em> نظامی آمده است. در این جستار، ضمن معرفی شاعر و آثار او، به تحلیل انتقادی داستان <em>وامق و عذرا</em> نیز پرداخته می‌شود. <strong> </strong>