متناسب‌سازی نظریه «مربع معناشناسی» در قرآن‌کریم

Abstract

معارف اسلامی همواره بر بهره‌گیری از همه سطوح و لایه‌های معنایی قرآن‌کریم، تأکید دارد؛ بنابراین، جامعیت و چند لایه‌بودن قرآن‌کریم، مستلزم علمی‌است که بتواند به کنه و جان این کتاب پی ببرد. در هر دوره ابزار و وسایلی در دست دانشمندان و پژوهشگران مطالعات قرآنی وجود داشته‌است که با کمک آن، فضاهایی جدید و نکته‌هایی ناب از قرآن‌کریم، کشف و استخراج می‌شده‌اند. معناشناسی به‌عنوان یکی از شیوه‌های نقد ادبی نو، در قالب فرآیندها و ابعاد گوناگونی مطرح می‌شود که نظریه «مربع معناشناسی» از جمله آن‌هاست. این مقاله در پی آن است تا ضمن تبیین ویژگی‌های معناشناختی برخی آیات قرآن، با روش تحلیلی – توصیفی فرآیند مربع معنایی و نحوه شکل‌گیری آن را بررسی و تحلیل کند. یکی از مهم‌ترین نتایجی که در این پژوهش متصور می‌باشد؛ این است که اکثر نظریه‌های مطرح شده در این حوزه، نظریاتی هستند که ریشه در نقد و زبان‌شناسی غربی، دارند؛ اما نکته قابل توجه آن است که بخش اعظم این نظریه‌ها، پیش‌تر در متون کهن مسلمانان، مطرح شده‌اند که در پژوهش‌های جدید، غالبا تنها اسامی آن‌ها تغییر یافته‌است، البته باید اذعان داشت که نظریه‌پردازان جدید، در تکامل آن‌ها سهیم بوده‌اند. <strong> </strong>