تحلیل روابط بینامتنی علم الهی در قرآن کریم و صحیفۀ سجادیه

Abstract

یکی از رویکردهای مهمی که نگرش نوینی را در افق مطالعات علوم انسانی و دینی فراهم آورده، پژوهش‌های بینامتنی است. بازآفرینی متون، حاصل رویکرد ادبی - زبانی به متن غایب و متن حاضر است. این نوع نگرش، متونی را بررسی می‌کند که متون جدید را پدید می‌آورند و هر متن ادبی را به‌منزلۀ جذب و دگرگون‌سازیِ دیگر متون گذشته یا هم‌زمان با آن می‌داند. هدف از این جُستار، به تصویر کشیدن انس و همنشینی امام سجاد(ع) با قرآن کریم و نیز اثرپذیری آن حضرت از وحی قرآنی در مقولۀ علم الهی است. خاستگاه قرآنی معارف صحیفه در این مدل مطالعاتی نیز بسیار نمایان است. این پژوهش به روش توصیفی‌تحلیلی با استقصای متن انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند این تعامل، از نوع نفی متوازی و نفی جزئی بسامد بیشتری دارد. در صحیفۀ سجادیه، گاه با کاربست عین الفاظ قرآن و گاهی با اندکی تغییر در لایه صرفی و نحوی آیات، پیوندی عمیق با قرآن کریم برقرار می‌شود تا از این طریق کارکرد تربیتی و تعلیمی صحیفه در بازنمونی مفاهیم و تعالیم قرآنی نمایان‌تر شود.