الگوهای گفتاری در قرآن کریم

Abstract

زبان به این دلیل که اصلی‌ترین وسیله ارتباط انسان‌ها با یکدیگر به شمار می‌آید، ارزش بسیاری دارد. در برقراری ارتباط با دیگران، اولین نگرش و برداشت از انسان مربوط به نحوه گفتار اوست و محتوای حرف‌ها، شخصیت و نگرش انسان را مشخص می‌کند. در آیات قرآن کریم، خداوند متعال با پیامبران، ملائکه، مؤمنان، عموم مردم و حتی با کفار، ادب در کلام را رعایت می‌کند و به مؤمنان نیز دستور می‌دهد با دیگران زیبا سخن گفته و از به زبان آوردن گفتار زشت و بی‌ادبانه (حتی در مقابل کافران و ابلهان) دوری گزینند. قرآن کریم برای شیوه بیان، الگوهایی ارائه کرده است، از جمله: قول سدید، قول معروف، قول لین، قول بلیغ، قول کریم و قول احسن. هم‌چنین کلام باید مستدل، محکم، پسندیده، به اندازه، نرم، شیوا، واضح، زیبا و بزرگوارانه باشد و بهترین‌ها گفته شود. در این پژوهش ضمن مطالعه آیات قرآن کریم، با استفاده از منابع مستدل و معتبر (تفسیر و کتب روایی)، الگوهای گفتاری عنوان‌دهی شده است و در مواضع مختلف از جمله: خانواده (نحوه گفت‌وگوی والدین با فرزندان، فرزندان با والدین)، جامعه (نحوه گفت‌وگوی اساتید با شاگردان، شاگردان با اساتید، مسئولان با مردم، عموم مردم با یک‌دیگر و در محیط‌های کاری و نظامی و تبلیغ و...) آمده است.