مدل‌سازی واکنش گوجه‌فرنگی (Solanum lycopersicum)به تنش‌های همزمان شوری آب و کمبود نیتروژن

Abstract

<strong>شوری یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر رشـد و عملکرد بسیاری از گیاهان به شمار مـی‌آیـد. تحمل</strong><strong>گیاهان</strong><strong>به</strong><strong>شوری</strong><strong>با</strong><strong>میزان</strong><strong>نیتروژن</strong><strong>دریافتی</strong><strong>متغیر</strong><strong>است. دراین</strong><strong>راستا</strong><strong>پژوهشی</strong><strong>با</strong><strong>هدف مدل‌سازی پاسخ گیاه گوجه‌‌فرنگی به تنش‌های توأمان شوری و نیتروژن. به‌صورت</strong><strong>گلدانی</strong><strong>انجام</strong><strong>شد. شش سطح شوری شامل 1،2، 4، 6، 8 و10 دسی­زیمنس بر متر و سه سطح کود نیتروژن شـامل صـفر،۵۰ و ۱۰۰ درصد نیاز کودی در سه تکرار اعمال شد. حداکثر عملکرد ماده خشک (8/25 گرم) در تیمار با شوری یک دسی‌زیمنس بر متر و کود مصرفی 100 درصد و حداقل عملکرد ماده خشک (8/5 گرم) در تیمار با شوری 10 دسی‌زیمنس بر متر و کود مصرفی صفر درصد به دست آمد. مدل‌های تعدیل یافته لیبیگ-اسـپرینگل</strong><strong> (LS)</strong><strong>و میچرلیخ-بال</strong><strong>(</strong><strong>MB</strong><strong>)</strong><strong> برای مدل‌سازی پاسخ گیاه به عناصر غذایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقایسه آماره‌های ارزیابی مدل‌ها نشان داد که برای مدل‌سازی گیاه گوجه‌فرنگی در شرایط توأمان تنش شوری و کمبود نیتروژن، مدل تعدیل یافته </strong><strong>MB</strong><strong>(95/0</strong><strong>d=</strong><strong>) در مقایسه با مدل تعدیل یافته </strong><strong>LS</strong><strong>(88/0</strong><strong>d=</strong><strong>)</strong><strong> برازش بهتری با داده‌های اندازه‌گیری شده داشت. بنابراین، استفاده از مدل تعدیل یافته </strong><strong>(</strong><strong>MB</strong><strong>)</strong><strong> برای برآورد عملکرد نسبی گوجه‌فرنگی توصیه می‌گردد. همچنین نتایج اثرات توأمان تنش‌های شوری و نیتروژن نشان می‌دهد که در یک سطح شوری با افزایش مقدار کود نیتروژن عملکرد ماده خشک گیاه افزایش یافته و با زیاد شدن شوری در یک سطح نیتروژن، عملکرد ماده خشک کاهش یافته است. آستانه کاهش عملکرد درشرایط شوری ثابت نبوده و بستگی به مقدار نیتروژن موجود در خاک دارد. در تیمار بدون مصرف نیتروژن، افزایش شوری تاثیر چندانی بر کاهش عملکرد نسبی نداشت. این امر نشان دهنده تاثیرگذار بودن عامل کمبود نیتروژن نسبت به شوری می‌باشد. بنابراین با مدیریت کود نیتروژن می‌توان،آستانه تحمل گیاه گوجه‌فرنگی به شوری را افزایش داد.</strong>