بررسی تأسی‌های بابافغانی از شگردهای تصویرساز شعر حافظ

Abstract

بابافغانی به علت تأثیرپذیری فراوان از حافظ به «حافظ‌کوچک» مشهور می‌باشد. این تأثیرپذیری از جهات مختلف قابل پژوهش و تحقیق است. یکی از وجوه پژوهش، بررسی دقیق چگونگی و میزان تبعیت بابافغانی از حافظ در بحث تصویر است. تصویر به مجموعه‌ی تصرفات بیانی و مجازی اطلاق می‌شود که گوینده با کلمات تصویر می‌کند و نقشی را در ذهن خواننده یا شنونده به وجود می‌آورد. دو دانش بیان و بدیع، بایسته-ترین نقش را در بررسی تصویرهای شعری دارند. به عبارت دیگر، لازمه‌ی بررسی تصویرهای شعری یک شاعر عناصر بیانی و بدیعی‌اند. این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیل و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای نوشته شده‌است، می‌کوشد تا به بررسی شگردهای تصویرساز مشترک (تشبیه و استعاره‌های مصرّحه و مکنیه) دو شاعر و میزان تأثیرپذیری بابافغانی از حافظ در مبحث تصویر بپردازد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بسیاری از تصویرها و شگردهای ادبی که توسّط حافظ برای خلق تصویر به‌کار گرفته شده‌اند، در ساختمان تصویرهای بابافغانی مشاهده می‌شود و بابافغانی برای ساخت تصویرهایش به آنها نظر داشته است.