اثرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی توسعه شبکه‌های مدرن آبیاری وزهکشی دشت کربال وعوامل تعیین کننده‏ی آن از دیدگاه بهره‌برداران

Abstract

طرح­های توسعه همراه با اثرات مثبت خود همواره دارای تأثیرات منفی مستقیم و غیر مستقیم با­لقوه­ای بر محیط زیست انسانی و طبیعی است و چنانچه از پیش برای اثرات منفی چاره اندیشی نشود و از لحاظ اثرات مثبت تقویت نشود، نتایج و عواقب نا­مطلوبی در پی خواهد داشت. هدف اصلی از انجام این پژوهش، ارزیابی اثرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی توسعه شبکه­های مدرن آبیاری و زهکشی دشت کربال و عوامل تعیین کننده‏ی­آن از دیدگاه بهره­برداران بوده است تا از این طریق بتوان روند کمی و کیفی این پروژه­ها را اصلاح و بازنگری نمود. روش این پژوهش از گروه مطالعات کمّی و از نوع توصیفی، کنترل متغیر­ها غیر آزمایشی، هدف کاربردی و جمع آوری داده­ها با فن پیمایش بوده است. جامعه­ آماری این پژوهش شامل کلیه­ بهره­بردارن تحت پوشش شبکه­های مدرن آبیاری و زهکشی دشت بوده‌اند که 280 نفر از بهره­برداران به شیوه‏ی تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار سنجش پرسشنامه بوده و روایی صوری پرسشنامه با استفاده ازیک پانل از متخصصان مربوطه و پایایی آن با انجام مطالعه راهنما تأیید شد.متوسط ضریب آلفای کرونباخ این مطالعه در حدود 79/0 بود ­است.یافته­های این پژوهش نشان داد که اکثر بهره­برداران، ارزیابی مطلوبی از اثرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی طرح داشته‌اند و از چهار دسته عوامل تعیین کننده‏ی فردی، اقتصادی، اجتماعی و موقعیتی، دو دسته عوامل تعیین کننده‏ی فردی و اجتماعی، تأثیر بیشتری بر ارزیابی‌های صورت گرفته از اثرات طرح، از سوی بهره­برداران، داشته­اند.همچنین، محاسبات رگرسیونی نشان داد که چهار دسته متغیر نگرشی، بیشترین تأثیر را بر ارزیابی صورت گرفته از اثرات سه­گانه طرح داشته­اند. در پایان بر مبنای نتایج بدست آمده، پیشنهاد­هایی به منظور موفقیت در اجرا و بهره­برداری از پروژه­هایی از این دست، ارائه شده است.