بررسی ارتباط پویا بین سرمایه‎گذاری مستقیم در خارج و صادرات با رویکرد مدل جاذبه پاندولی (مطالعه موردی: ایران و کشورهای توسعه ‏یافته منتخب)

Abstract

در مطالعه حاضر، برای بررسی ارتباط بین سرمایه‏گذاری مستقیم در خارج و صادرات از رویکرد مدل جاذبه پاندولی استفاده ‌شده است. برخلاف مدل جاذبه سنتی و ایستا که در آن، تنها امکان تأیید یکی از روابط مکملی یا جانشینی وجود دارد، مدل جاذبه پاندولی می‏تواند هردوی ارتباط مکملی و جانشینی بین خروج سرمایه‎گذاری مستقیم خارجی و صادرات را در قالب یک رابطه پویا و بسته به مرحله توسعه سرمایه‎گذاری مستقیم خارجی، به‌صورت تجربی استنتاج کند. در این راستا، به‌منظور انعکاس مراحل مختلف خروج سرمایه‏گذاری مستقیم و آزمون ارتباط بین سرمایه‎گذاری مستقیم در خارج و صادرات، دو سناریو طراحی و براساس آن، دو مجموعه داده‏ تابلویی انتخاب شده است، به‌گونه‌ای که طرف‏های مقابل هر مجموعه در مراحل متفاوتی از توسعه سرمایه‎گذاری مستقیم خارجی هستند. در یک‌طرف این مجموعه‏ها، کشور درحال‌توسعه ایران و در طرف دیگر 11 کشور توسعه‏یافته با درآمد بالا در نظر گرفته شده است. نتایج برآورد الگوی صادرات با مبدأ ایران (سناریوی اول) نشان داد که سرمایه‏گذاری مستقیم ایران در خارج، مکمل صادرات ایران به‌عنوان کشوری درحال‌توسعه و با نسبت بالای صادرات به سرمایه‏گذاری مستقیم در خارج است. همچنین، نتایج برآورد الگوی صادرات با مبدأ کشورهای با درآمد بالا (سناریوی دوم) نشان داد که سرمایه‏گذاری مستقیم این کشورها در ایران، جانشین صادرات آن‌ها به‌عنوان کشورهایی توسعه‏یافته و با نسبت پایین‌تر صادرات به سرمایه‏گذاری در خارج بوده است.