مخارج توریسم و ارزش افزوده بخشهای مختلف اقتصادی: شواهدی از کشورهای درحال توسعه

Abstract

توریسم یک فعالیت بین‌رشته‌ای است که چندین فعالیت اقتصادی را دربرگرفته و به مهارت‌های متنوعی نیازمند است؛ بنابراین پیامدهای آن می‌تواند سایر بخش‌های اقتصادی را تحت‌تأثیر قرار دهد. این مقاله می‌کوشد روابط علّی و همگرایی بین مخارج توریسم و ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات) در کشورهای درحال‌توسعه در سال‌های 2011-1995 را با استفاده از آزمون علیت در چارچوب P-VECM و روش هم‌‌انباشتگی FMOLS بررسی کند. نتایج آزمون‌‌ علیت (کوتاه‌‌مدت و بلندمدت) در چارچوب P-VECM نشان می‌دهد در کوتاه‌مدت، هیچ رابطه علّی‌ای میان مخارج توریسم و ارزش افزوده بخش‌های کشاورزی و صنعت وجود ندارد، در‌حالی‌‌که علیت یک‌طرفه از مخارج توریسم به ارزش افزوده بخش خدمات وجود دارد. همچنین در بلندمدت، علیت یک‌طرفه از توریسم به ارزش افزوده بخش‌‌های کشاورزی و صنعت وجود دارد، درحالی‌‌که علیت دوطرفه بین مخارج توریسم و ارزش افزوده خدمات برقرار است. علاوه بر آن، نتایج بردارهای هم‌‌انباشتگی FMOLS نشان می‌‌دهد مخارج توریسم اثر مثبت و معناداری بر ارزش افزوده بخش‌‌های خدمات و صنعت داشته، اما این اثر بر ارزش افزوده بخش کشاورزی منفی و معنادار است.