پهنه‌بندی شاخص‌های کیفی آب زیرزمینی شهرکرد به منظور استفاده در طراحی سامانه‌های آبیاری

Abstract

<strong> آب زیرزمینی دشت شهرکرد تنها منبع مهمّ آب برای کشاورزی در دشت شهرکرد است. به علت برداشت بی­رویه آب برای آبیاری، سطح این سفره در حال افت است. آبیاری قطره­ای به طور بالقوه می­تواند در مصرف آب زراعی صرفه­جویی کند. در این تحقیق، با هدف بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب­ زیرزمینی شهرکرد، از 97 حلقه چاه زراعی نمونه­برداری شد. شاخص­های EC (هدایت الکتریکی)، TDS (کل جامدات محلول)، TSS (کل جامدات معلق) و pH (واکنش آب) اندازه­گیری و شاخص­های LI (لانژلیه)، SAR (نسبت جذب سدیم)، PI (نفوذپذیری)، RSC (کربنات سدیم مانده) و Na (درصد سدیم) محاسبه شد. در این راستا، از میانگین نتایج سه نوبت نمونه­برداری در سال 1389 استفاده شد. آب زیرزمینی شهرکرد از نظر میانگین­های EC و TDS با مقادیر 456 میکروزیمنس بر سانتی­متر و 296 میلی­گرم در لیتر برای آبیاری به ترتیب در گروه نسبتاً خوب و خوب قرار گرفت. کلاس بیشتر نمونه­ها طبق نمودار ویلکوکس C₂S₁ است. آب زیرزمینی شهرکرد از لحاظ Na، RSC و PI نیز برای آبیاری مناسب بود. بر اساس میانگین­های pH و TSS به ترتیب با مقادیر 6/7 و 70 میلی­گرم در لیتر ، آب دارای خطر متوسطی برای گرفتگی قطره­چکان­ها است. ضمن ارزیابی روش کریجینگ، نقشه متغیرها با استفاده از این روش تهیه شد. بر اساس نقشه­ EC آب زیرزمینی، در اکثر قسمت­ها جز جنوب دشت در کلاس خیلی خوب و خوب قرار داشت. مقدار TDS در جنوب دشت به 512 میلی­گرم در لیتر رسید که خطر متوسطی برای گرفتگی فیزیکی قطره­چکان­ها در بر دارد. بر اساس نقشه­ pH و TSS آب زیرزمینی شهرکرد در اکثر قسمت­ها دارای پتانسیل متوسطی برای گرفتگی قطره­چکان­ها است. منفی بودن LI در اکثر قسمت­های دشت نشان­ داد کیفیت آب برای آبیاری قطره­ای مناسب است. مثبت بودن این شاخص در برخی قسمت­های دشت احتمالاً به دلیل وجود و انحلال سازندهای کربناتی است. </strong>