نقدی بر نظریه بنت الشاطی در عدم ترادف میان واژه‌های قرآن

Abstract

بنت الشاطی از محققان پرآوازة معاصر مصری است که دیدگاه وی در حوزة اعجاز بیانی قرآن مشهور است. وی از برجسته ترین دانشمندان معاصر است که وجود کلمات مترادف در قرآن کریم را انکار کرده و آن را یکی از پایه‌های اعجاز بیانی قرآن قرار داده است. اصلی‌ترین معیار و داور تعیین معنای دقیق واژه‌ها که آنها را از کلمات مترادفشان جدا می‌کند، از نظر وی قرآن کریم است. وی با تکیه بر همین معیار به شرح مسائل نافع بن ازرق پرداخته و در تمایز کلمات مترادف بسیار موفق ظاهر شده است. به طوری که روش وی الگوی بسیار مناسبی برای محققان است. اما با همة تلاشی که کرده در مواردی هم ناموفق مانده است. در مقالة حاضر ضمن معرفی نظریه و روش بنت الشاطی در رد ترادف میان الفاظ، نظر وی در چهار محور به نقد گرفته شده است. 1ـ ناتوانی از بیان تفاوت میان بعضی کلمات مترادف. 2ـ ناشناخته بودن بعضی معانی بیان شده برای اعرابی که قرآن به زبان آنها نازل شده است. 3ـ بی ثمر و اثر بودن بعضی تفاوت‌های بیان شده در تفسیر قرآن. 4ـ عدم قبول انکار ترادف در کلمات متعلق به دو لهجه.