کاربست دستور نقشگرای هلیدی بر سوره انشراح

Abstract

در این مقاله، سوره "انشراح" با تحلیلی زبانشناختی، مبتنی بر دستور نظام­مند هلیدی، در سه فرانقش تجربی، بینافردی و متنی، مورد بررسی قرار می­گیرد. این پژوهش کلیه جملات سوره را، در سه فرانقش مذکور به صورت جداگانه بررسی می­کند و ضمن تحلیل برجسته­سازی زبانی، باز­­تاب ویژگی­های معنایی متن در ویژگی­های بافت موقعیت را مورد بررسی قرار می­دهد. در فرانقش تجربی، مشخص شد که فرایند مادی بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است که این بسامد، با فضای سوره هماهنگ است؛ چرا که ابتدای سوره، از عمل اتفاق افتاده( نزول نعمت­های الهی بر پیامبر(ص) )، سخن می­گوید و انتهای آن نیز، خداوند پیامبر را به عمل و شکرگزاری دعوت می­کند. در فرانقش بینافردی، وجه اخباری و زمان ماضی برجسته شده­اند که نزول نعمت­های الهی را تایید و هر گونه شک را ناممکن می­کنند. در فرانقش متنی، مشخص شد که نعمت­های خداوند درحق پیامبر خود، شناخته شده هستند و امری نو نیستند؛ لذا اطلاع شناخته شده و قدیمی در این سوره، بیشترین بسامد را دارد. انسجام دستوری و انسجام واژگانی با ایجاد انسجام، نقش مهمی در تایید محتوای سوره دارند.<br />