ارزیابی هم‌‌بستگی صفت‌های مؤثر و اثر آنها بر عمل‌کرد غده بزرگ در سیب‌‌زمینی

Abstract

به­منظور دست­یابی به ژنوتیپ‌های برتر و پرمحصول سیب‌‌زمینی، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با استفاده از 33 رقم و ژنوتیپ وارداتی سیب‌‌زمینی در 4 تکرار انجام شد. در این بررسی، برخی از صفت­های شکلی (مورفولوژیک) و مرتبط با عمل­کرد سیب‌‌زمینی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف ژنوتیپ‌‌های مورد مطالعه در تمامی آن­ها بسیار معنی‌‌دار (p≤0.01) بود. با توجه به اهمیت تعداد غده بزرگ در میزان عمل­کرد کل سیب‌‌زمینی، هم­بستگی‌­های فنوتیپی و ژنوتیپی صفت­ها با تعداد غده بزرگ مورد مطالعه قرار گرفت و اثرات مستقیم و غیرمستقیم مثبت و منفی با تجزیه علیت بررسی شدند‌‌. از صفت­های مورد مطالعه، 13 صفت یا با تعداد غده بزرگ یا با سایر اجزاء عمل­کرد هم­بستگی‌ بالایی داشتند که در تجزیه علیت مورد استفاده قرار گرفتند‌‌. نتایج حاصل از تجزیه علیت نشان داد که بیشینه اثرات مستقیم فنوتیپی بر تولید غده بزرگ به­ترتیب ناشی از وزن کل غده در بوته، تعداد ساقه اصلی در بوته و وزن خشک بوته بود. برخی از صفت­ها همانند وزن تر کل بوته و زمان رسیدن، اثر مستقیم منفی بالایی بر عمل­کرد غده بزرگ نشان دادند. بیش­تر صفت­های مورد مطالعه به­صورت غیرمستقیم بر افزایش تعداد غده بزرگ اثرگذار بودند. بیشینه اثرات مستقیم ژنوتیپی مثبت و منفی به ترتیب از طریق وزن غده در بوته، طول غده، زمان رسیدن، وزن تر بوته و تعداد غده متوسط و کوچک اعمال می­شد. اثرات غیر مستقیم ژنوتیپی صفت­ها نقش موثرتری در تعیین تعداد غده بزرگ داشتند تا اثرات مستقیم.