بررسی اثرات نیتروژن و تنش خشکی بر اجزای عمل‌کرد ، عمل‌کرد و کیفیت دانه

Abstract

به‌منظور بررسی تأثیر نیتروژن و تنش خشکی بر عمل‌کرد، اجزای عمل­کرد و کیفیت دانه ذرت هیبرید سینگل‌کراس 704 آزمایشی در سال 1388 به­صورت کرت‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام‌آباد‌غرب انجام شد. عامل اصلی شامل سه سطح: نیاز کامل آبی گیاه، 80 و 60 درصد نیاز آبی بود؛ و عامل نیتروژن (به­صورت کود اوره) شامل: میزان توصیه­ شده نیتروژن بر اساس آزمون خاک (170 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار)، 30 درصد بیش‌تر از این میزان (221 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و 30 درصد کمتر از این میزان (119 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) در کرت‌های فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی بسته­به شدت آن، موجب کاهش شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، عمل‌کرد بیولوژیک، محتوی نشاسته دانه و عمل‌کرد و اجزای آن شد؛ تنش شدید خشکی نسبت به آبیاری مطلوب، عمل‌کرد دانه را به­میزان 62/45 درصد کاهش داد. مصرف نیتروژن تا حد 170 کیلوگرم در هکتار با تأثیر بر افزایش شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، عمل‌کرد بیولوژیک و اجزای عمل­کرد، عمل‌کرد دانه را افزایش داد؛ اما مصرف نیتروژن در مقادیر بیش‌تر از نیاز گیاه (در شرایط خشکی) اثر مثبتی بر عمل‌کرد نداشت. در پژوهش حاضر افزایش هم‌زمان رطوبت خاک و نیتروژن، عمل‌کرد دانه را افزایش؛ ولی استفاده از مقادیر بالای نیتروژن در شرایط تنش رطوبتی، عمل‌کرد دانه را کاهش داد. بیشینه میزان عمل‌کرد دانه (23/19 تن در هکتار) از تیمار تأمین نیاز کامل آبی گیاه و کاربرد 221 کیلوگرم نیتروژن به‌دست آمد؛ و کمینه آن (17/9 تن در هکتار) متعلق به تیمار تنش شدید خشکی و همین میزان نیتروژن بود.