تغییرات ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه در ارقام پاییزه کلزا در شرایط تنش خشکی

Abstract

این آزمایش به صورت کرت‌های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه یزد در سال زراعی 1391-1390 انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل شاهد (آبیاری براساس ٨٠ میلی‌متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) و تنش خشکی (قطع آبیاری از مراحل 50 درصد ساقه‌دهی، گل‌دهی و خورجین‌دهی به بعد) و ارقام شامل سه رقم کلزای پاییزه (GKH2005، Operaو Okapi) بودند که به ترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که میزان اسید اولئیک روغن دانه کلزا در محدوده 64 تا 68 درصد و اسید لینولئیک در محدوده 15 تا 18 درصد متغیر بود. در بین سه اسید چرب اشباع (پالمتیک، استئاریک و آراشیدیک)، اثر آبیاری بر اسید آراشیدیک و اسید استئاریک و در بین شش اسید چرب غیر اشباع (پالمیتولئیک، اولئیک، لینولئیک، لینولنیک، گادولئیک و اروسیک)، تنها بر اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک و لینولنیک معنی‌دار بود. قطع آبیاری از مراحل نموی سبب افزایش معنی‌دار اسید اولئیک در مقایسه با تیمار شاهد شد، درحالی‌که مقدار اسید لینولئیک کاهش چشمگیری یافت. واکنش سه رقم کلزا از نظر اسید چرب لینولئیک به سطوح آبیاری متفاوت بود و در سطوح قطع آبیاری رقم GKH2005از بیشترین میران اسید لینولئیک برخوردار بود. بیشترین عملکرد دانه در بین ارقام مورد بررسی در رقم GKH2005و به میزان 2211 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد و به طور کلی این رقم با برخورداری از عملکرد دانه بیشتر و کیفیت مناسب اسیدهای چرب روغن دانه در شرایط تنش خشکی برتر از سایر ارقام بود.