تهدیدات طراحی و اجرای شفت تونل‌ها از منظر پدافند غیرعامل

Abstract

شفت‌ به عنوان یکی از اجزای مهم سازه زیرزمینی و تونل، نقش اساسی در پایداری و استمرار حیات و کارآیی سازه متناسب با عملکرد آن، به ویژه در زمان بحران ایفا می‌کند. این سازه یک معبر عمودی یا شیب‌دار (مایل) در زمین است که با کاربری‌های مختلف نظیر مسیر تهویه و کانال تأسیسات، خروجی اضطراری، مسیر میانبر، استخراج مواد معدنی و نیز دسترسی اضطراری در زمان بحران به یک تونل، ساخته می‌شود. کاربرد اصلی شفت در تونل و هر سازه زیرزمینی، تأمین هوای تازه برای افراد و تجهیزات (سرمایش، گرمایش، دیزل ژنراتور، ترانس برق، UPS و غیره) و خروج هوای گرم، گاز و دود دستگاه‌ها و دیزل ژنراتورها می‌باشد. شفت با توجه به میزان روباره، نوع پروژه، شرایط بهره‌برداری، تعداد نیروی انسانی، تعداد و نوع دستگاه‌ها و تجهیزات و به طور کلی نوع کاربری و بهره برداری، به صورت متفاوت طراحی و اجرا می‌گردد. از آنجایی که از یک طرف شکل ظهور شفت‌ در سطح زمین، با عنایت به میزان روباره، مورفولوژی و توپوگرافی، نقطه ضعف پروژه و منشاء اثر تهدید محسوب می‌گردد و از طرفی دشمن با عنایت به توان ما در احداث سازه‌های امن، استراتژی تولید سلاح‌های خاص خود را تنظیم می‌کند، در این مقاله سعی گردید با بررسی شفت‌ها به عنوان نقاط آسیب پذیر تونل، راهکارهای کاهش آسیب پذیری، بهبود کارآمدی و افزایش ضریب ایمنی آن مورد بررسی قرار گرفته و با ارائه راهکارهای عملی و تمهیدات پدافند غیرعامل نظیر مکان‌یابی مناسب، رعایت اصول استتار، فریب و اختفاء، افزایش ضرایب ایمنی سازه دهانه‌ شفت، ایجاد شکست، انحراف و اجرای موجگیر در شفت‌ قائم و مایل به منظور کاهش اثر موج انفجار و تمهیدات دیگر از آسیب احتمالی جلوگیری و یا میزان آن حداقل گردد.