تبیین اصول پدافند غیرعامل در طراحی معماری مجتمع‌های مسکونی زیرزمینی با روش دلفی

Abstract

امروزه با استفاده از برنامه‌های جامع مدیریت بحران در معماری و شهرسازی می‌توان از شدت و گستردگی خسارات و تلفات ناشی از خطرات طبیعی و غیرطبیعی کاست. از مهم‌ترین این تمهیدات، به‌کارگیری اصول پدافند غیرعامل است که باید در سطوح مختلف برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شهرسازی و معماری مورد توجه قرار گیرد؛ از جمله می­توان به رعایت اصول پدافند غیرعامل در معماری مجتمع­های مسکونی اشاره نمود که یکی از مهم‌ترین راه­کارهای مناسب برای اهداف طرح، یعنی حفظ بقای نیروی انسانی در زمان بحران است. این پژوهش از نوع کاربردی است و با روش تحلیلی-توصیفی به انجام رسیده است. سؤال اصلی این پژوهش عبارت است از: "مناسب­ترین راه­کارهای طراحی مجتمع­های مسکونی زیرزمینی منطبق بر اصول پدافند غیرعامل کدام هستند؟" برای پاسخگویی به این سوال، با مطالعات کتابخانه­ای، معیار‌ها و زیرمعیارهای طراحی در معماری فضاهای مسکونی بر اساس اصول پدافند غیرعامل جمع­آوری شد. بر این اساس 4 معیار اصلی شامل: مکان­یابی سایت، طراحی محوطه، طراحی معماری و طراحی فضای امن و مجموع 29 زیرمعیار تدوین شد. سپس با روش دلفی، پرسشنامه­­ها توسط 20 نفر از خبرگان در حوزه پدافند غیرعامل طی سه مرحله تکمیل و نیز معیارها، زیرمعیارها و پیشنهادهای طراحی با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice و با روش AHP وزن­دهی شد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که معیار "مکان­یابی سایت" با وزن 0.272 بیشترین اهمیت را در معیارهای اصلی چهارگانه دارد و نیز زیرمعیارهای "هم‌جواری و کالبدی" با وزن 0.056، "فرم ساختمان"، "ﻃﺒﯿﻌﯽ-ﻣﺤﯿﻄﯽ" و "مصالح ساخت پناهگاه" با وزن 0.053 از مهم‌ترین زیر­معیارها هستند. در نهایت، برای هر کدام از زیرمعیارها، بهترین پیشنهاد طراحی ارائه شده است.