تحلیل روابط بیش متنی رمان کاخ اژدها با میراث متنی کهن

Abstract

«کاخ اژدها»، نخستین جلد از سه‌گانة «پارسایان و من» اثر «آرمان آرین»، اوّلین رمان اسطوره‌ای و یکی از موفّق‌ترین نمونه‌های رمان فارسی نوجوان است. ارتباط این رمان با متون کهن فارسی و میراث فرهنگی ایران درخور تأمّل است. این پژوهش با هدف نشان‌دادن ارتباط متنی میان رمان «کاخ اژدها» و متون پیش از آن با روش توصیفی‌تحلیلی انجام‌شده‌است. برای این منظور رویکرد بیش‌متنیت، یکی از ارکان نظریة ترامتنیت «ژرار ژنت» به‌عنوان چارچوب نظری این جستار برگزیده‌ شد. در بیش‌متنیت، هرگونه تأثیر متنی از متن دیگر مورد بررسی ‌قرار می‌گیرد. روابط بین متون در بیش‌متنیت، نباید از نوع هم‌حضوری و تفسیری باشد؛ بلکه برگرفتگی متون ملاک است. یافته‌های تحقیق حکایت از ارتباط وسیع رمان کاخ اژدها با متون پیش از خود به‌ویژه <em>شاهنامه</em> دارد. این ارتباط بر اساس مؤلّفه‌های بیش‌متنیت، بیشتر از نوع همانگونگی است تا تراگونگی؛ اگرچه هر 3 فرایند تراگونگی یعنی جابه‌جایی، افزایش و کاهش نیز در این اثر مشاهده می‌شود که از این میان فرایند کاهش از بسامد بالاتری برخوردار است.