آن روی سکۀ جنگ در شاهنامه (بررسی مولفه‌های جنگ نرم در شاه‌جنگ روانی رستم)

Abstract

شاهنامه به عنوان نماد همبستگی ایرانیان، کتابی زمینی­ـ انسانی است که هیچ مؤلفه‌ای از نیازهای زیستی بشر در آن به غفلت سپرده نشده است. این حماسه بزرگ‌ترین بازنمود فرهنگی ایرانیان در دنبالۀ شیوع چند صد ساله مبارزۀ فکری با برتراندیشی و سیاست متعصبانه نژادی تازیان است که توانست با منظوم ساختن روایات کهن ملی، مهم‌ترین سرمایه فرهنگ ملی ایران را به بشریت تقدیم کند. ساختار این حماسه به گونه‌ای پرداخته شده که اولاً نمی‌توان جامعیّت آن را از حیث برخورداری از شرایط و عناصر یک آرمانشهر مطلوب نادیده گرفت و ثانیاً انفکاک و جداسازی روح حکمت اسلامی از آن غیر ممکن می­نماید. اهمیت بزرگ حماسه ایرانیان در چگونگی یاد کرد جنگ‌هاست؛ مؤلفه‌های فراوان جنگ سخت (Hard war) و جنگ نرم (Soft war) و شیوه‌های متعدد مقابله با عملیات روانی دشمن در این اثر سترگ به وفور دیده می‌شود. این پژوهش یکی از نامدارترین جنگ­های روانی شاهنامه، یعنی جنگ­ روانی رستم با اشکبوس کشانی را برپایۀ شگردهای جنگ نرم منطبق با تعاریف اندیشمندان معاصر ایرانی و خارجی مورد نقد و تحلیل قرار داده و بسامد بهره‌گیری صاحبان تمدن کهن ایران قبل از اسلام را از شیوه‌های نرم دفاعی و تهاجمی باز نموده است.