نگاهی گذرا بر تاریخچه سیم تلگراف در ایران و نقش آن در بیداری مردم و نهضت مشروطه

Abstract

<span>هیچ حادثهء تاریخی بدون مقدمه و زمینه به وقوع نمی‌پیوندد،بلکه هر واقعه‌ای بر بنیاد پدیده‌های گوناگون،شکل می‌گیرد؛بیداری ایرانیان و نهضت‌ مشروطهء ایران هم از این قاعدهء کلی مستثنی نبوده است.از جملهء عوامل و پدیده‌هایی که زمینه‌ساز آگاهی و نهضت گردید،علاوه بر وقوع جنگهای ایران و روسیه و شکست دولت ایران در این جنگها و تأثیر مؤسسات تمدنی جدید از قبیل مطبوعات،مدارس،معاشرت و مؤانست با اروپاییها و...یکی هم نقش سیم‌ و خطوط تلگرافی بوده است،موردی که در قیاس با سایر پدیده‌ها کمتر مورد توجه محققان و دست اندرکاران تاریخ معاصر قرار گرفته است. در مقالهء حاضر سعی شده است ضمن روشن ساختن عوامل بیداری‌ ایرانیان با استفاده از منابع دست اول و نظر مردان بزرگ سیاسی و اجتماعی، نظری افکنده شود به تاریخچهء تاسیس خط تلگراف و تأثیر آن در ایجاد امنیت و آرامش ایران دورهء قاجار و مطالعهء سیر آن در خلال گفته‌ها و روزنامه‌های‌ خارجی و داخلی تاریخ معاصر ایران.در بخشی از مقاله ضمن اشاره به‌ کرونولوژی تأسیس تلگرافخانه و معرفی اولین شهرهایی که دارای خطوط تلگرافی شده‌اند چون تهران و تبریز و تأثیر آن در دورهء مشروطیت،نویسندهء مقاله ضمن تأکید بر حوادث مشروطه در تبریز و انعکاس سر خط بعضی از تلگرافها در آن هنگامه،موضوع را با نشان دادن آخرین پاسخ تبریزیها به دربار به پایان می‌برد.آخرین تلگرافی که حاکی از رساندن پیامهای تلگرافی به تبریز جهت صدور دستور تلگرافی برای مهاجمان و سر دستهء قوای دولتی به منظور برداشت محاصرهء تبریز و اجازهء ورود آزوقه به شهر و پاسخ تبریزیان که:«... دریغا از این تلگرافات چه سود توانست بود الان خبر بدبختی غیر متوقع رسید مذلت بر سر مملکت بیخته شد...خبر تلگرافی رسید که قشون روش از سرحد گذشت...»</span>