مقایسه و تحلیل تطبیقی مقامات عرفانی در دیدگاه عطّار و قاسم انوار

Abstract

مشایخ و بزرگان طریقت دربارۀ مبانی و اصول تصوف دیدگاههای متفاوتی<br />دارند. اگر چه تمامی آنان برای رسیدن به کمال تلاش میکنند ولی بر<br />راه رسیدن به » الطرق الی الله بعدد انفاس الخلائق « : مبنای سخن مشهور<br />هدف و شیوۀ آنان در سیر و سلوک با یکدیگر تفاوت دارد. برای نمونه<br />مقامات هفتگانه که هر سالک برای رسیدن به کمال باید طی کند در - -<br />دیدگاه مشایخ متفاوت به نظر میرسد. عطّارنیشابوری در قرن هفتم،<br />مقامهای عرفانی را که به فراموشی سپرده شده بود، احیا و در قالبی نو ارائه<br />کرد. بعد از عطّار بسیاری از مشایخ و بزرگان تصوف از اندیشههای او تأثیر<br />پذیرفتهاند. قاسم انوار، از عارفان و شاعران عصر صفوى، در سیر و سلوک<br />خویش در مدتی کوتاه توانست مدارج عالیۀ سلوک و مقامات طریقت را<br />طی کند و بعد از طی مراحل و درجات عرفانی اجازۀ ارشاد یابد و مریدان<br />زیادی را پرورش دهد. در این مقاله تلاش شده که دیدگاه عرفانی قاسم<br />انوار دربارۀ مقامات عرفانی بیان شود همچنین مشخص شود که قاسم انوار<br />در بیان اندیشههای عرفانی و سیر و سلوک صوفیانۀ خویش بیشتر تحت<br />تأثیر اندیشههای کدام یک از بزرگان تصوف بوده است؟ برای رسیدن به<br />این هدف در این پژوهش ابتدا اندیشهها و نوآوریهای عرفانی عطّار<br />پیرامون مقامات هفتگانه تبیین شده است. سپس دیدگاه قاسم انوار دربارۀ<br />هر کدام از این مقامات بهطور جداگانه همراه با شواهد شعری نقد و<br />بررسی و با اندیشههای عطّار مقایسه شده است.