بررسی تطبیقی تفسیر کشاف و المیزان با توجه به قاعده ویژگی‌های مخاطب *

Abstract

قواعد تفسیری نقش مهمّی در تفسیر صحیح قرآن دارند. یکی از آن قواعد، توجه به قراین است. یکی از اقسام قراین، توجه به ویژگی‌های مخاطب است. خداوند متعال در برخی از آیات، پیامبرش را با عباراتی مورد خطاب قرار داده است. برخی مفسران بدون در نظر گرفتن شخصیت والای پیامبر' آیات مربوط به آن حضرت را به گونه‌ای تفسیر کرده‌اند که با شأن آن حضرت سازگاری ندارد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی، تفسیر کشاف و المیزان را به‌ صورت تطبیقی با توجه به رعایت و عدم رعایت این قاعده مورد بررسی قرار داده است. با توجه به آیات مورد بحث، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که زمخشری به این قاعده توجه نداشته و در پاره‌ای از موارد آیات مورد نظر را به گونه‌ای تفسیر کرده است که عصمت پیامبر را مخدوش می‌کند. در مقابل، علامه طباطبایی به این قاعده توجه داشته و هر گونه نسبت لغزش و خطا را از پیامبر دور ساخته است.