تحلیل «روایات منتقله» در مجمع البیان با تأکید بر روایت چشمة صالح×*

Abstract

از میان انبوه احادیث موجود، روایاتی وجود دارند که بنا بر برخی شواهد، از منابع اهل تسنن به کتب شیعه انتقال یافته‌اند و علامه عسکری اصطلاحاً آن‌ها را «روایات منتقله» نام‌گذاری کرده است. برخی روایات تفسیری مجمع البیان، به ویژه در حوزۀ قصص پیامبران، مانند روایت چشمۀ حضرت صالح×، به سبب عدم وجود آن در دیگر منابع حدیثی معتبر و مشهور شیعه و حتی اهل تسنن، از متفردات طبرسی است که انتقال آن از کتاب‌های قصص پیامبران که در میان عامه رواج داشته است به مجمع البیان توسط طبرسی با توجه به ناسازگاری آن با روایات مندرج در منابع شیعه محتمل است. به علت ارسال یا ضعف سند و نیز وجود روایات متضافر متعارض با آن در کتب شیعه، روایت منتقله چشمۀ حضرت صالح×، نا استوار است.