تحلیل اثباتی اعجاز تأثیری قرآن کریم در پژوهش‌های فریقین*

Abstract

اعجاز تأثیری، یکی از وجوه اعجاز قرآن است که در قدیمی‌ترین آثار قرآن‌پژوهان تا جدیدترین آن‌ها حضوری جدی لیکن خاموش داشته است. اعجاز تأثیری در معنای کلی خود دامنهٔ وسیعی دارد و از ابعاد گوناگون روحی، معنوی، ادبی، فیزیکی مورد توجه قرار گرفته است که البته برخی از این گونه‌ها از حوزهٔ بحث اعجاز خارج‌اند، هرچند بر فضایل بی‌شمار قرآن می‌افزایند. بررسی دیدگاه‌های دانشمندان از قرن چهارم به بعد ما را به نظریه‌هایی در تبیین ماهیت و ساختار اعجاز تأثیری قرآن کریم، این میراث بزرگ و دست نخوردهٔ رسول گرامی اسلام’، راهنمایی می‌کند. نوشته پیش‌رو به بررسی و تحلیل اثباتی اعجاز تأثیری قرآن کریم در پژوهش‌های فریقین پرداخته و ضمن توضیح و تبیین اعجاز تأثیری، ادله ثبوت آن را در قرآن و روایات و گزاره‌های تاریخی بررسی می‌نماید. روشن شد گرچه هیچ‌کدام از دلیل‌ها به گونهٔ قاطع به اعجاز تأثیری دلالت ندارند، لیکن از مجموع آن‌ها، به ویژه اگر در کنار قراین و شواهد فراوان ملاحظه شوند، به علمی قطعی در خصوص اعجاز تأثیری می‌توان دست یافت.