پژوهش تطبیقی در روایات تقیه

Abstract

تقیه یکی از مفاهیم اصیل اسلامی است که ریشه در فطرت و نهاد انسان‌ها داشته و به معنای مخفی‌کردن حق و واقعیت از دیگران یا اظهار خلاف آن به جهت مصلحتی مهم‌تر از مصلحت اظهار حق است. جامعیت دین اسلام و پویا و انعطاف‌پذیری فقه آن، راهکارهایی برای پیروان و رهروانِ صادقِ خویش قرار داده است تا در شرایط دشوار، راهگشای آنان باشد؛ از این‌رو شیوه مقتدرانه‌ای چون تقیه را جهت حفاظت از ضرر و خطرهای پیش‌رو یا به‌ جهت مصالح مهم‌تر در جهت پیشبردِ اهداف مقدسِ انسانی و الهی در شرایط خاص و ویژه قرار داده است. روایات نبوی و ائمه معصومین^ بعد از آیات الهی، مهم‌ترین دلیل بر مشروعیت تقیه بوده است که اندیشمندان فریقین با توجه به آن روایات، تقیه و احکام آن را استنباط کرده‌اند. مجموعه روایات بسیاری را می‌توان درباره دعوت و سفارش به تقیه ارزیابی کرد که با توجه به آنها باید اذعان داشت که تقیه از احکام مسلم اسلام است و سبب بقای اسلام و باعث همزیستی مسالمت‌آمیز میان مسلمین با پیروان ادیان دیگر و وحدت و اخوت اسلامی می‌شود.