آیات ولایت در پژوهش‌های فریقین؛ شبهه‌ها و پاسخ‌ها

Abstract

شیعه در التزام به مکتب اهل‌بیت^ و اثبات حقانیت و پیروی از آنان پیوسته در درازای تاریخ از استدلال به کتاب، سنت و عقل بهره وافری جسته است. آیات ولایت از جمله آیاتی هستند که شیعه درباره امامت بلافصل حضرت امیرالمؤمنین× به آن استدلال کرده است؛ اما برخی از عامه با پیروی از سیاست‌های اموی و عباسی از آغاز درباره آن شبهه‌های واهی را مطرح کرده‌اند که پژوهشگران حوزه فقهی، کلامی، تفسیری امامیه، پاسخ‌ قاطع و کوبنده به آنها داده‌اند. از دیدگاه قرآن‌پژوهان امامیه، آیات «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُونَ» یکی از دلایل روشن بر امامت بلافصل علی× است؛ زیرا دلالت نص صریح این آیات بر نظریه امامت مورد نظر امامیه، آن‌قدر روشن و واضح است که هیچ تردیدی در آن وجود ندارد؛ لیکن اهل سنت با سیاسی‌کردن مسئله، آن را از جایگاه اصلی خود (اصول دین) خارج و در یکی از فروع فقهی به عنوان واجب کفایی مطرح کرده و با القای شبهه‌های بی‌اساس و برخلاف نص صریح آیات ولایت گاهی در دلالت آن تردید و گاهی با تحریف معانی واژگان و گاهی به بهانه وحدت سیاق و زمانی به عدم احتجاج امیرالمؤمنین و ائمه اطهار^ بر آیات ولایت برای اثبات امامت و ولایت در ذهن خوانندگان تردید ایجاد کرده‌اند. مهم‌ترین شاهد بر مدعای ما این است که امیرالمؤمنین و ائمه اطهار^ در برابر مخالفان پیوسته به آیات ولایت استدلال کرده‌اند و به آنها اعتراض نشده است. نوشتار حاضر با استفاده از پژوهش‌ها و منابع حدیثی و کلامی، تفسیری و رجالی فریقین درباره آیات ولایت و دلالت صریح آنها را بر امامت و ولایت بلافصل امیرمؤمنان× اثبات کرده و با بیان احتجاج‌های آن حضرت به همین آیات بر آن تأکید و شبهات بی‌اساس مخالفان را به‌ صورت دقیق نقد و بررسی کرده و با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع معتبر به شبهات پاسخ داده است.