بررسی تطبیقی ساختار آیات جهاد *

Abstract

یکی از مباحث مهم در حوزۀ تفسیر و علوم قرآنی بررسی تطبیقی سیر نزول آیات جهاد است. در قرآن کریم، واژه جهاد سه بار در سوره‌های توبه/24 سوره فرقان/53 و ممتحنه/1 به کار رفته است. در برخی از این آیات صحت و مشروعیت جهاد منوط به آغاز جنگ از طرف دشمن است، اما در برخی دیگری از آیات صحت جهاد مشروط به آغاز جنگ از طرف دشمن نیست بلکه شروع ابتدایی جنگ را برای گسترش اسلام جایز دانسته است. برای رفع تنافی بین این دو قسم آیات یکبار حمل آیات مطلقه بر مقیده شده که نتیجه اش وجوب دفاع و جنگ با دشمنان در صورت حمله آن‌هاست.گاهی نیز ادعای نسخ آیات مقیده به وسیله آیات مطلقه شده است، نتیجه‌اش جواز جنگ ابتدایی با دشمن برای گسترش اسلام است. برای تشخیص سیر نزول اولین آیات تشریع چند راه اندیشیده شده است، با توجه به تاخیر نزول سوره حج از سوره بقره، بین سه دیدگاه، دیدگاه اولی مورد قبول است و آیه 190 بقره اولین آیه تشریع جهاد است.