نگاهی به جایگاه مفهوم «استعلایی (Transcendental)» در فلسفۀ نظری کانت * (با توجّه به پاره‌ی از مصادیق آن در کتاب نقد عقل محض)

Abstract

مفهوم «استعلایی»، بنیادی‌ترین مفهوم در فلسفۀ نظری کانت است. از همین رو، فهم معرفت‌شناسی کانت اساساً مبتنی بر فهم معنا، کاربرد و کارکرد این مفهوم در نظر اوست. در این مقاله، با روشی توصیفی- تحلیلی، خواهیم کوشید که با توجّه به پاره‌ای از مصادیق مفهوم «استعلایی» در کتاب نقد عقل محض، نشان دهیم که فلسفۀ نظری کانت، برخلاف فلسفه‌های عقلی و تجربی پیش از وی که همگی «متعالی - محور»ند، به چه معنا و چگونه فلسفه‌ای «استعلایی- محور» است. برای انجام این کار خواهیم کوشید که با بیان تحلیل کانت از ساختار و کارکرد منطقی احکام فاهمه حضور مفهوم «استعلایی» در قالب سلسله‌ای از عناصر غیر تجربی، بویژه عنصر«وحدت خودآگاهی محض»، در معرفت‌شناسی کانت را نشان دهیم.