نقد و بررسی تبیین‌های تکاملی رفتار اخلاقی در انسان و سایر گونه‌ها: نوع‌دوستی زیستی و نوع‌دوستی اخلاقی

Abstract

با توجه به پیشرفت روز افزون علم زیست‌شناسی بخصوص در حوزه زیست‌شناسی تکاملی، این علم داعیه دار ارائه تبیین­های علمی در خصوص پدیده­های انسانی از جمله دین و اخلاق می­باشد. در خصوص منشاء رفتار اخلاقی در گونه انسان، گروهی از تکامل­دانان بر این باورند که رفتار اخلاقی در انسان در امتداد سیر تکوین حس اخلاقی در طول زمان و از گونه­های پست­تر پدید آمده­است، در حالی­که گروهی دیگر از زیست­شناسان تکاملی و فلاسفه اخلاق ضمن رد این نظریه، معتقدند آنچه در انسان رفتار اخلاقی نامیده می­شود رفتاری است که مختص انسان است و در هیچ گونه پست­تر دیگری یافت نمی­شود، چرا که رفتار اخلاقی در انسان همواره قرین نوعی ارزیابی و غایتمندی و تامل است، آنچیزی که در حیوانات پست­تر دیده نمی­شود. در این نوشتار در خصوص رفتار نوع­دوستانه بعنوان یک رفتار اخلاقی بحث خواهد شد و دیدگاه­های دو گروه پیرامون منشاء نوع­دوستی مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت. از این­رو دو ادعا مورد بحث واقع می­شود: اول اینکه: تبیین­های زیستی از سرشت انسان به­تنهایی قادر نیست تمایز معنی­داری مابین چیستی و چگونگی رفتار اخلاقی در انسان و سایر حیوانات را ارائه دهد و برای این مهم باید تعریف متفاوتی از ماهیت انسانی ارائه نمود. دوم اینکه: ذات و سرشت انسان و نحوه زیست اجتماعی و فرهنگی او اقتضای هدفمندی فعل اخلاقی در انسان را دارد.