معنای زندگی در حیات دینی و حیات سکولار (نقد دیدگاه ریچارد تیلور)

Abstract

«نگاه دینی» و «نگاه سکولار»، دو نظام معنایی متفاوت برای حیات انسان ترسیم می‎کنند و پایه‎گذار دو سپهر کاملاً مختلف در زندگی انسان هستند. زندگی انسان در هر دو بستر دینی و سکولار، ویژگی‎هایی می‎یابد که متناسب با هرکدام می‎توان از معناداری یا بی‎معنایی زندگی انسان سخن گفت. ریجارد تیلور با اتخاذ رویکردی طبیعت‎گرایانه به مسئله معنای زندگی، می‎کوشد با تعریف زندگی بی‎معنا و سپس با طرح مفهوم خلاقیت و بیان ویژگی‎های آن به‎عنوان ملاک معناداری، به مسئله بی‌معنایی زندگی انسان سکولار پاسخ دهد. مسئله مطرح در این مقاله آن است که آیا با فرض وجود خلاقیت در حیات انسان سکولار می‎توان زندگی انسان را معنادار دانست؟ در پاسخ، این ادعا را پیش کشیده‎ایم که به‎رغم ادعای تیلور، زندگی خلاقانۀ انسان در حیات سکولار همچنان بی‎معناست و تنها زندگی توأم با خلاقیّتی که در حیات دینی باشد، معنادار خواهد بود؛ بدین معنا که با توجه به ویژگی‌های حیات دینی تنها انسان خلاق در ساحت دین است که می‎تواند با شکوفاساختن ظرفیت‎های وجودی‌اش به زندگی خود معنا بخشد، ولی چون در حیات سکولار انسان خودآیین و خود‌بنیاد است، ویژگی‎های لازم برای خلاقیت ادعایی تیلور برای معناداری زندگی تحقق نمی‎یابد. از همین رو، فرجام زندگی سکولار همچنان به بی‎معنایی می‎انجامد.