تربیت عرفانی از دیدگاه سهروردی

Abstract

با توجه به رشد فزاینده‌ی انگیزه‌های عرفانی در جوانان، که سبب رشد مسلک‌ها و دیدگاه‌های نابخردانه گردیده است، این مقاله به دنبال بررسی دیدگاههای عرفانی برآمده است. بدین جهت دیدگاه عرفانی سهروردی را به لحاظ غنای فلسفی آموزه‌های عرفانی، مورد بررسی قرار می‌دهیم تا از منظر او به بررسی مبانی فلسفی، مراحل و شرایط سلوک عرفانی و شناخت دلالت های تربیتی دیدگاه وی مبادرت نماییم. در این مقاله از روش توصیفی ـ تحلیلی که روشی رایج در مطالعات و تحقیقات مربوط به حوزه‌ی فلسفه‌ی تعلیم و تربیت می‌باشد، استفاده شده است. بازتاب مراحل سلوک و اندیشه‌های تربیتی در اهداف آموزش متجلی می‌شود. اهداف تربیت عرفانی به «اهداف واسطه‌ای» و «هدف غایی» تقسیم می‌شود: اهداف واسطه‌ای عبارت است از کسب معرفت شهودی، پرورش عقل، عشق، عبودیت و هدف غایی که در مسیر زندگی، چیزی جز استمرار حضور و احساس خدا نیست که از آن به فنای فی الله تعبیر می‌شود. هم‌چنین اصول و روش‌های تربیت عرفانی از میان آثار شیخ اشراق استخراج و بیان گردیده است. این پژوهش بر معرفت شهودی که شخصی‌ترین معرفت است و از طریق دیدار حقایق به چشم دل و قلب متحقق می‌گردد و ابزار آن نیز تزکیه‌ی نفس و تصفیه‌ی روح می‌باشد و قلب انسان آن را واجد می‌گردد، تأکید کرده است. از نظر شیخ اشراق معرفت نفس محوری‌ترین ابزار شناخت است، که براساس علم حضوری و خودآگاهی استوار است.