بررسی تطبیقی روایی فقهی حدیث « لاضرر» در اثبات خیار غبن

Abstract

باتوجه به این که مهم‌ترین دلیل قاعدۀ «لاضرر» روایت مربوط به سمرة بن جندب که از پیامبر گرامی اسلام نقل شده، تحلیل مفاد روایت از اهمیت خاصی برخوردار است. خیار غبن یکی از انواع خیارات است که به موجب آن، هرگاه ارزش اقتصادی عوضین معامله به‌طور فاحشی متفاوت باشد، متضرر از معامله، حق به‌هم زدن آن را خواهد داشت. از جمله مهم‌ترین ادله اثباتی در مشروعیت خیار غبن، تمسک به قاعدۀ «لاضرر» است. صحت استناد به «لاضرر» در این مسئله، مبنی بر شمولیت «لاضرر» بر امور عدمی است که معرکۀ اختلاف آرای فقیهان امامی شده است. ضرورت بحث از آن‌‌روست که در فرض اثبات جریان قاعده در امور عدمی، می‌‌توان از این ظرفیت برای پاسخ‌گویی به مسائل و چالش‌‌های گوناگون فقهی بهره جست. لذا جستار حاضر در پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی بـه بازخوانی ادله و مستندات فقهی پرداخته و ضمن بررسی امکان استناد به «لاضرر» در جهت مشروعیت خیار غبن، تحلیل و نقد آرای گوناگون موجود در زمینۀ اثبات‌‌گری قاعده مزبور مورد مطالعه قرار گرفته است.