تاثیر غلظت‎های مختلف‌ توکسین قارچ ورتیسیلیوم بر رشد نسبی کالوس‌ ارقام پنبه

Abstract

بیماری ورتیسیلیومی از مهم‎ترین بیماری‌های پنبه کشور است که منجر به محدودیت‌ کشت و کاهش عملکرد می‌شود. در تحقیق حاضر، از توکسین قارچ ورتسیلیوم (<em>Verticillium dahliae</em>) به عنوان عامل گزینش سلول‌های بافت کالوس ارقام پنبه جهت تحمل به این بیماری استفاده شد. ریزنمونه‌ها از گیاهچه‌های سترون 7 روزه تهیه شدند و در محیط‌کشت MS به همراه دو میلی‌گرم بر لیتر از هورمون‌های NAA و BAP کشت شدند. پس از توزین اولیه، کالوس‌های حاصله به محیط‌ کشت جدید با غلظت 0/3 و 0/5 میلی‌گرم بر لیتر از هورمون‌های NAA و BAP به همراه غلظت‌های صفر (شاهد)، 5، 10، 20 و 30 درصد توکسین قارچ ورتیسیلیوم منتقل شدند و پس از سه هفته، رشد نسبی کالوس‌ها محاسبه شد. بیشترین میزان رشد نسبی کالوس‌ها در محیط‌کشت بدون توکسین و کمترین میزان رشد در غلظت‌های 20 و 30 درصد توکسین بود. رشد نسبی کالوس در رقم پنبه گلستان در محیط‌ کشت بدون توکسین و در غلظت توکسین 5 درصد به ترتیب با 115/2 و 100 درصد بالاترین میزان بود و در مورد رقم ساحل، در غلظت‌های توکسین 20 و 30 درصد به ترتیب با 24/5 و 8 درصد کمترین میزان رشد نسبی مشاهده شد. تغییر رنگ کالوس‌های ارقام گلستان، کوکر-100 ویلت و ساحل که به رنگ سبز متمایل به سفید بودند در غلظت‌های 5 و 10 درصد خیلی محسوس نبود اما با افزایش غلظت توکسین تا 30 درصد به رنگ شیری متمایل به قهوه‌ای درآمدند. در رقم بومی‌هاشم‌آباد، کالوس‌ها کرم رنگ بودند و با افزایش درصد توکسین از 5 تا 30 درصد به دامنه‌ای از قهوه‌ای تغییر رنگ دادند که نشان دهنده تاثیر توکسین بر روی خصوصیات ظاهری کالوس‌ها بود. لذا در شرایط درون شیشه‌ای با انتخاب کالوس‌های مناسب‌تر، می‎توان غربال‌ گیاهان متحمل را تسریع نمود.