تحلیل شخصیّت های مُشرف، بر اساس روایت بیهقی، با توجّه به الگوی تیپ شناسی مایرز بریگز

Abstract

بررسی روانشناسانه آثار ادبی در داستان‌ها و روایت‌های گوناگون، یکی از مهم‌ترین و عمیق‌ترین شیوه‌های شناخت متن است. بهره گیری از اصول و مبانی روانشناختی در تحلیل شخصیّت قهرمانان داستان‌ها، یکی از مهم‌ترین تعامل ادبیات و روانشناسی است. تاریخ بیهقی، یکی از مهم‌ترین آثار ادبی زبان فارسی است که به دلیل تعدّد داستان‌ها، وقایع تاریخی و تنوع در شخصیّت قهرمانان و خلق و خوی آنان، می‌تواند بر اساس تحلیل روانشناسانه مورد ارزیابی قرار گیرد. در راه شناخت شخصیّت‌های داستانی تاریخ بیهقی‌، روش‌های مختلفی در روانشناسی مطرح می‌شود که در اصل برای شناخت واقعی انسان است. مدل روانشناختی معتبری که به نام "تیپ‌ شخصیّت" یا "تیپ شخصیّتی" مطرح می‌شود یکی از ابزارهای مفید برای شناخت سریع انسان است. پل. دی. تیگر و باربارا بارون. تیگر بر اساس شاخص مایرز بریگز، شناخت آسان خصایص اصلی شخصیّت و چگونگی برقراری ارتباط موثرتر و گرفتن نتایج سریع‌تر را مطرح می‌کنند. در این پژوهش شخصیّت‌های مُشرف (جاسوس) و شخصیّت‌های که رازداری را به پرده‌دری ترجیح می-دهند، بر اساس ابعاد شانزده‌گانه تیپ‌شناسی مایرز بریگز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. با توجّه به نتایج حاصل از این پژوهش، گرایش شخصیّت‌های مُشرف تاریخ بیهقی به تیپ برون‌گرای شهودی متفکّر دریافت‌گر (ب‌ش‌م‌ر) و تیپ برون‌گرای حسی متفکّر قضاوت‌گر (ب‌ح‌م‌ق) بیشتر از سایر تیپ‌ها است.