بـررسـی اثـرات متـقابـل کاربـرد توأم برخـی جدایـه‌های بومـی بـاکتـری Bacillus thuringiensis و ویروس Nucleopolyhedrovirus روی کنترل کرم غنچه توتون (Helicoverpa armigera)

Abstract

کرم غنچه توتون (<em>Helicoverpa armigera</em>) یکی از آفات مهم توتون در سراسر جهان می‌باشد. امروزه به دلیل مشکلات استفاده از آفت­کش‌های شیمیایی از قبیل آلودگی زیست­محیطی و ایجاد مخاطرات برای سلامت انسان و سایر جانداران، هزینه‌های بالا و نیز بروز مشکل مقاومت آفات، باعث توجه بیش­تر به استفاده از مدیریت تلفیقی آفات (IPM) و استفاده از عوامل مهم کنترل بیولوژیک مانند باکتری <em> </em>Btو ویروس NPV شده است. در این تحقیق، اثرات متقابل کاربرد توأم 5 جدایه برتر بومی باکتری Bt (جدایه­های 12، 73، 72، 50 و 58) و یک جدایه برتر بومی ویروس NPV که از مناطق مختلف استان­های شمال ایران جدا­سازی شده بودند، در 2 غلظت (POB/ml 10⁴- 10³)، در ترکیب با 2 غلظت از باکتری Bt (spore/ml 10⁷ × 1- 10⁷ × 2) روی درصد کشندگی لارو­های سن دوم کرم غنچه توتون بررسی شد. آزمون در قالب طرح فاکتوریل بر پایه کاملاً تصادفی با 20 تیمار و 3 تکرار در سال 1395 در شرایط آزمایشگاه بخش گیاه­پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش انجام شد. نتایج نشان داد که جدایه‌های 12، 73، 72 و 50 از باکتری Bt با غلظت spore/ml 10⁷ × 2 در ترکیب با ویروس NPV با غلظت POB/ml 10⁴ دارای بیش­ترین اثر کشندگی بودند، به­طوری­که در روز­های هفتم و چهاردهم بعد از اعمال تیمار، 100 درصد اثر کشندگی مشاهده شد. کم­ترین اثر کشندگی مربوط به جدایه 58 باکتری Bt با غلـظت spore/ml 10⁷ × 1 در تـرکیـب با ویـروس NPV با غـلظت POB/ml 10³ بود که در روز چهاردهم بعد از اعمـال تیـمار، 2/42 درصـد کشـندگی ایجاد کرد. LC50 جدایه برتر (Bt-72) برابر با spore/ml 10⁶ × 7 و برای جدایه برتر NPV (NPV-10) برابر با POB/ml 10⁴ × 1/8 بوده است. نتایج نشان داد که Bt با غلظت spore/ml 10⁷ × 1 در ترکیب با هر دو غلظت از NPV و نیز Bt با غلظت spore/ml 10⁷ × 2 در ترکیب با 10⁴ (POB/ml) اثرات افزایشی نشـان دادند. اثـرات متقـابل سینرژیسـتی در ترکیب بیـش­ترین غلظت ازBt spore/ml)10⁷ × 2( و کم­ترین غلظت از NPV (POB/ml10³) مشاهده شد. به­طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که ترکیب Bt + NPV منجر به تشدید قدرت بیماری­زایی و کشندگی آن­ها می­گردد.