ارزیابی مقاومت ژنوتیپ‌های امید‌بخش جو نسبت به سن گندم، Eurygaster integriceps Put.، در شهرستان نیشابور

Abstract

جو یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین غذای انسان و دام در جهان است و سن گندم <em>Eurygaster integriceps</em>یکی از مهم‌ترین آفات کاهش دهنده عملکرد آن می­باشد. این بررسی بر روی ژنوتیپ‌های مختلف جو به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم به سن گندم در سال‌های 1396 و 1397 در مرکز تحقیقات نیشابور انجام‌ گرفته است. آزمایش در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که بیش­ترین تعداد سن مادری در ژنوتیپ شماره 3 و کم­ترین آن مربوط به ژنوتیپ‌های شماره 2 و 6 بود. ژنوتیپ 13 با برتری شاخص وزن هزار دانه در شرایط بدون سن و ژنوتیپ 10 با برتری شاخص وزن هزار دانه در شرایط وجود سن در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به سن قرار گرفتند. وزن هزاردانه در شرایط بدون فعالیت سن (Yp) همبستگی مثبت و معنی­داری با میانگین بهره­وری ((MP، میانگین هندسی (GMP) و شاخص تحمل به سن (STI) داشت. وزن هزار دانه در شرایط فعالیت سن (YS) همبستگی مثبت و معنی­داری با تمام شاخص­ها به جز YI داشت. بر این اساس شاخص­های میانگین بهره­وری (MP)، میانگین هندسی (GMP) و شاخص تحمل به سن (STI) تنها شاخص­هایی بودند که همبستگـی مثبت و معنی­داری با عملکرد دانه در شرایط فعالیت سن و عدم فعالیت سن داشتند. در نهایت می­توان ژنوتیپ شماره 20 را به عنوان ژنوتیپ مقاوم به سن در منطقه نیشابور معرفی کرد و ژنوتیپ شماره 1 را، با وزن هزاردانه پایین، حساس به سن گزارش کرد.