تحلیل احتمالاتی ویژگی‌های زمانی نمو گندم دیم در استان گلستان با استفاده از متغیرهای اقلیمی

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> <strong>بارش و دما دو عامل اساسی کنترل‌کننده تاریخ کشت و نمو گندم می‌باشند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف برآورد هشت متغیر اکوفنولوژیکی شامل تاریخ کشت، تاریخ سبز شدن، تاریخ گل‌دهی، تاریخ رسیدگی و طول هر یک از مراحل رشد گندم دیم در استان گلستان در پنج سطح احتمال وقوع 25، 50، 75، 85 و 95 درصد انجام شد. برای این منظور ابتدا این متغیرها با استفاده از داده‌های روزانه </strong><strong>بارش و </strong><strong>دمای کمینه و بیشینه 33 ایستگاه هواشناسی برای یک دوره آماری 26 ساله (1395-1370) تعیین شد. سپس مقادیر متغیرهای اکوفنولوژیکی در سطوح احتمال مختلف با تحلیل فراوانی برآورد گردید. به منظور صحت‌سنجی برآورد متغیرهای اکوفنولوژیکی از یافته‌های پژوهش‌های مختلف که در مقیاس مزرعه در استان گلستان انجام شده بود، استفاده گردید که نتایج نشان از دقت قابل قبول برآوردها و نقشه‌های پهنه‌بندی داشت. نتایج نشان داد سطح احتمال وقوع بر همه متغیرهای مورد بررسی تأثیر معنی‌دار داشت </strong><strong>به گونه‌ای که با افزایش سطح احتمال وقوع، تعویق معنی‌دار تاریخ‌های کشت، سبز شدن، گل‌دهی و رسیدگی، افزایش معنی‌دار طول دوره کشت تا سبز شدن و کاهش معنی‌دار طول مرحله‌های سبز شدن تا گل‌دهی، گل‌دهی تا رسیدگی و کشت تا رسیدگی مشاهده گردید. </strong><strong>تاریخ کشت مناسب گندم دیم در 90 درصد وسعت استان گلستان برای سطوح احتمال وقوع 25، 50 و 75 درصد قبل از 20 آذر و در 78 و 90 درصد وسعت استان برای سطوح احتمال وقوع به‌ترتیب 85 و 95 درصد 30-11 آذر و 20-1 دی‌ بود. تاریخ سبز شدن گندم دیم در بیش از 90 درصد وسعت استان گلستان برای سطوح احتمال وقوع 25 تا 95 درصد به‌ترتیب تا 30 آذر، تا 15 دی‌، 30-1 دی، 16 دی تا 15 بهمن و 30-1 بهمن به‌دست‌آمد. نتایج نشان داد که در بیش از 90 درصد وسعت استان تاریخ رسیدگی گندم دیم با احتمال 25 درصد در نیمه اول خرداد، با احتمال 50 درصد در ماه خرداد، با احتمال 75 درصد در نیمه دوم خرداد و با احتمال 85 و 95 درصد در نیمه دوم خرداد تا نیمه اول تیر اتفاق می‌افتد.</strong>