پاسخ ژنوتیپ‌های جدید کلزا (Brassica napus) به قطع آبیاری انتهای فصل درآب و هوای نیمه‌خشک

Abstract

<strong>در تحقیقی که در سال زراعی 95-1394در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذرکرج انجام شد پاسخ 17 ژنوتیپ جدید کلزا به دو نوع رژیم آبیاری (آبیاری کامل در طول فصل رشد و قطع آبیاری از مرحله خورجین‌دهی تا برداشت) بررسی شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. به منظور گزینش متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها تحت شرایط آبیاری نرمال و قطع آبیاری، شاخص‌های تحمل به تنش و کارایی مصرف آب زراعی محاسبه شد.</strong> <strong>در تیمار قطع آبیاری ژنوتیپ </strong><strong>Lauren</strong><strong> با داشتن صفات زراعی مناسب مانند ارتفاع بوته (</strong><strong>cm</strong><strong>9/158 )، تعداد خورجین در بوته (6/158)، تعداد دانه در خورجین (6/18)، وزن هزار دانه (44/3 گرم)، ماده خشک (</strong><strong>kg/ha</strong><strong>15471)، عملکرد دانه (</strong><strong>kg/ha</strong><strong>3/3854)، درصد روغن دانه (33/43) و عملکرد روغن (</strong><strong>kg/ha</strong><strong> 3/1668) به‌عنوان ژنوتیپ برتر شناخته شد. این ژنوتیپ در شرایط آبیاری نرمال نیز از نظر صفات ذکر‌شده جزو ژنوتیپ‌های مناسب بود. شایان ذکر است که ژنوتیپ </strong><strong>Alonso</strong><strong> تحت تنش بعد از </strong><strong>Lauren</strong><strong> بیشترین عملکرد دانه (</strong><strong>kg/ha</strong><strong> 3/3776) و روغن <br /> (</strong><strong>kg/ha</strong><strong>1622) را داشت. شاخص‌های </strong><strong>STI</strong><strong> و </strong><strong>GMP</strong><strong> بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش و غیرتنش داشتند و برای گزینش ژنوتیپ‌های برتر مناسبند. بر همین اساس مقاوم‌ترین ژنوتیپ‌ها به تنش </strong><strong>Lauren</strong><strong>، </strong><strong>Zorica</strong><strong>، </strong><strong>Alonso</strong><strong> و </strong><strong>Zlanta</strong><strong> بودند. بیشترین کارایی مصرف آب زراعی (کیلوگرم در هکتار بر میلی‌متر) در شرایط نرمال مربوط به ژنوتیپ‌های </strong><strong>Zorica</strong><strong> (92/0) و </strong><strong>Artist</strong><strong> و </strong><strong>Lauren</strong><strong> (88/0) بود، در حالی‌که در شرایط قطع آبیاری بالاترین رکوردها در ژنوتیپ‌های </strong><strong>Lauren</strong><strong>(86/0)</strong><strong>، </strong><strong>Alonso</strong><strong>(84/0) و</strong><strong>HL3721</strong><strong>(82/0) به‌دست آمد.</strong>