اثر سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای با کودهای نیتروژنه و فسفره بر برخی صفات کمی و کیفی ریحان

Abstract

<strong>کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی می‌تواند عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی را ارتقاء بخشد. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1393 انجام شد. فاکتورهای آزمایش ترکیب کودی نیتروژنه و فسفره شامل،</strong><strong>100 درصد شیمیایی براساس آزمون خاک، 100 درصد زیستی (برای نیتروژن، <em>ازتوباکتر کروکوکوم</em> و <em>آزوسپیریلیوم لیپوفروم</em> و برای فسفر، <em>سدوموناس پوتیدا</em> و <em>سدوموناس فلورسنس</em>) و سیستم تلفیق 50 درصد کود شیمیایی با کود زیستی بود. نتایج نشان داد که ترکیب‌های مختلف کود نیتروژنه و فسفره (شیمیایی و زیستی) و همچنین برهمکنش این دو، بر ارتفاع بوته، تعداد برگ، عملکرد برگ و اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس</strong><strong>، </strong><strong>اثر معنی‌داری داشت. بیشترین تعداد برگ در بوته </strong><strong>در تیمارهای کود نیتروژن 100 درصد شیمیایی در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفره و تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفر در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی نیتروژن به‌ترتیب با میانگین 72/54 و 44/54 برگ در بوته به‌دست آمد. </strong><strong>برهمکنش سیستم‌های تغذیه‌ای نشان داد که بیشترین عملکرد برگ و عملکرد اسانس در سیستم تلفیقی </strong><strong>کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفر در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی نیتروژن </strong><strong>به‌ترتیب با میانگین 33/596 کیلوگرم در هکتار و 56/6 لیتر در هکتار بود.</strong><strong> کمترین درصد و عملکرد اسانس در تیمار شاهد (عدم مصرف کود) مشاهده شد.</strong><strong>استفاده سیستم تلفیقی کود نیتروژنه و فسفره باعث افزایش میانگین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس از قبیل </strong><strong>لینالول، کارواکرول و اژنول نسبت به شاهد شد. </strong><strong>نتایج این تحقیق حاکی از آن است که کاربرد کودهای زیستی فسفره و نیتروژنه در ترکیب با 50 درصد کود شیمیایی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه دارویی ریحان تأثیر مثبتی داشته و بجای مصرف مداوم کود شیمیایی می‌توان با استفاده بهینه از نهاده‌های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه و فسفره گام برداشت.</strong>