وراثت‌پذیری و هتروزیس صفات در لاین‌ها و ترکیبات سینگل کراس ذرت شیرین (Zea mays L.)

Abstract

<strong>ذرت شیرین یکی ازگیاهان زراعی با ارزش است و به</strong>‌<strong>عنوان یکی از سبزیجات مفید و با ارزش غذایی بالا می</strong>‌<strong>تواند در سبد غذایی خانوارها وارد و تثبیت گردد. به</strong>‌<strong>منظور بررسی ترکیب‌پذیری و هتروزیس در ژنوتیپ</strong>‌<strong>های مختلف ذرت شیرین، آزمایشی در قالب طرح بلوک</strong>‌<strong>های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام شد.</strong> <strong>در این تحقیق 37 ژنوتیپ شامل 18 لاین اینبرد و 19 هیبرید سینگل کراس جدید ذرت شیرین مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل صفات فنولوژیک، صفات مرفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپ</strong>‌<strong>های مختلف ذرت شیرین از نظر کلیه صفات اختلاف معنی</strong>‌<strong>داری در سطح 1 درصد وجود دارد. مقایسه میانگین نشان داد بیشترین عملکرد دانه قابل کنسرو در هیبرید </strong><strong>Temptation₂×Chase</strong><strong> با</strong><strong>273/26 تن در هکتار و کمترین</strong><strong>آن در لاین </strong><strong>Challenger₂</strong><strong>با</strong><strong>4/4 تن در هکتار حاصل شد. بررسی مقادیر وراثت</strong>‌<strong>پذیری عمومی نشان داد که بیشترین وراثت</strong>‌<strong>پذیری در صفت طول تاسل به میزان 63/96 درصد مشاهده شد</strong><strong>.</strong><strong> بیشترین میزان هتروزیس نسبت به میانگین والدین و والد</strong><strong>برتر برای عملکرد دانه قابل کنسرو در ژنوتیپ </strong><strong>Temptation₂×Chase</strong><strong> به ترتیب معادل 72/280 و 1/337 درصد به</strong>‌<strong>دست آمد. کمترین میزان هتروزیس نسبت</strong><strong>به میانگین والدین و والد برتر نیز برای عملکرد دانه قابل کنسرو در ژنوتیپ </strong><strong>K^{^}_S2/2-82×Obsission_S2</strong><strong> به ترتیب معادل 72/24- و 56/21- درصد حاصل شد. بالاترین همبستگی بین روز تا ظهور رشته</strong>‌<strong>های ابریشمی و گرده</strong>‌<strong>افشانی مشاهده گردید. بین عملکرد دانه قابل کنسرو و سایر صفات به استثنای فاصله گرده</strong>‌<strong>افشانی و کاکل</strong>‌<strong>دهی و تعداد برگ همبستگی معنی</strong>‌<strong>داری وجود داشت. نتایج تجزیه کلاستر کلیه ژنوتیپ</strong>‌<strong>ها را به چهار خوشه تقسیم نمود به</strong>‌<strong>طوری</strong>‌<strong>که لاین</strong>‌<strong>های مورد بررسی در خوشه</strong>‌<strong>های اول و دوم و ترکیبات سینگل کراس درخوشه</strong>‌<strong>های سوم و چهارم جای گرفتند. بنابراین برخی از ترکیبات سینگل کراس می</strong>‌<strong>توانند به</strong>‌<strong>عنوان هیبریدهای امیدبخش در برنامه</strong>‌<strong>های ارزیابی نهایی تا معرفی هیبریدهای جدید مورد استفاده قرار گیرند</strong><strong>.</strong>