اثرات کشندگی و زیرکشندگی حشره‌کش گیاهی تنداکسیر Tondexir® و حشره‌کش شیمیایی ایندوکساکارب Avaunt® روی شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی (Lep.: Gelechiidae) Meyrick Tuta absoluta

Abstract

شب­پره مینوز گوجه­فرنگیMeyrick <em>Tuta absoluta</em> آفت مهم و کلیدی گوجه­فرنگی می­باشد. در بررسی حاضر ابتدا اثرات کشندگی حشره­کش گیاهی تنداکسیر (Tondexir^®) و حشره­کش شیمیایی ایندوکساکارب (Avaunt^®) روی تخم این آفت مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش دیگری اثرات غلظت زیرکشنده (LC₃₀) دو ترکیب ذکر شده روی پارارمترهای جدول زندگی این آفت بررسی شد. از دستگاه برج پاشش (Potter tower) برای زیست سنجی­ها استفاده شد.همچنین به منظور بررسی تاثیر ترکیبات ذکر شده در شرایط مزرعه­ای، آزمایشی با سه تیمار و چهار تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی طی دو سال زراعی 1396 و 1397 انجام شد. در شرایط آزمایشگاهی حشره­کش تنداکسیر سمیت بالاتری نسبت به ایندوکساکارب برای تخم <em>T. absoluta</em> داشت. میزان LC₅₀ ترکیبات ذکر شده به ترتیب 9/837 پی­پی­ام و 1/1139 پی­پی­ام برآورد شد. غلظت زیرکشنده ترکیبات ذکر شده به طور معنی­داری آماره­های جدول زندگی این آفت را تحت تاثیر قرار دادند. طول دوره­های جنینی، لاروی، شفیرگی و طول کل دوره­ پیش از تخم­گذاری (TPOP) در تیمار تنداکسیر به طور معنی­داری بالاتر از تیمار شاهد بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (<em>r_m</em>) در تیمار حشره­کش­ها به طور معنی­داری پایین­تر از تیمار شاهد بود (P<0.05). کمترین میزان نرخ متناهی افزایش جمعیت (<em>λ</em>) (105/1 بر روز) و طولانی­ترین طول دوره یک نسل (<em>T</em>) (36/39 روز) در تیمار تنداکسیر مشاهده شد. در شرایط مزرعه­ای دوام اثر حشره­کشی تنداکسیر بالاتر از ایندوکساکارب بود، چنانچه در نمونه­برداریهای بیست­و­یک روز پس از تیمار، درصد تلفات ایجاد شدهدر تخم و لارو مینوز گوجه­فرنگی در قطعات تیمار شده با این حشره­کش به طور معنی­داری بالاتر از قطعات تیمار شده با ایندوکساکارب بود. نتایج به طور کلی نشان داد حشره­کش گیاهی تنداکسیر اثرات کشندگی و زیرکشندگی بالایی برای مینوز گوجه­فرنگی دارد و می­تواند به عنوان یکی از گزینه­های احتمالی در برنامه مدیریت تلفیقی این آفت (IPM) مطرح باشد.