سنتز فرومون جنسی ساقه خوار نیشکر Sesamia cretica و بررسی کارایی ترکیب سنتتیک آن در شرایط مزرعه ای

Abstract

ساقه خوار Sesamia cretica Lederer. خسارت عمده ای به محصول ذرت و نیشکر وارد می سازد. در آزمایشگاه سنتز فرومون موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، فرومون S. cretica سنتز و فرموله شد. کارایی فرومون سنتز شده داخلی با سه نوع فرومون وارداتی از شرکت های راسل، اکونکس و سیلوندرسون در سال 1393آزمایش و مقایسه شد. همچنین جلب کنندگی فرومون‌ سنتز شده داخلی در دو نوع تله قیفی و دلتا بررسی شد. نتایج نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. تیمارهای دوز نیم ، یک و دو میلی‌گرم به ترتیب با میانگین شکار 91/0±5 ، 45/0±75/2 و 85/0±75/3 (خطای معیار ± میانگین) شب‌پره دارای بیشترین جلب کنندگی و تیمارهای فرومون های شرکت های راسل، اکونکس و سیلوندرسون بدون شکار و فاقد قدرت جلب کنندگی بودند. آنالیز فرمولاسیون فرومون های وارداتی، نشان دهنده وجود فقط دو مولکول 9Z-تترادسنول و 9Z-تترادسنیل استات در ساختار فرمولاسیون آن‌ها بود. فرومون‌های وارداتی فاقد مولکول سوم، 11Z- هگزادسنول، در فرمولاسیون خود بودند و به همین دلیل در آزمایش‌های صحرایی قادر به شکار شب‌پره آفت نبودند. تیمارهای تله قیفی با دوز یک و دو میلی‌گرم فرومون سنتز شده در موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور به ترتیب با میانگین شکار 68/2±25/12 و 80/2±25/11 شب‌پره دارای بیشترین شکار و تله دلتا با دوز یک و دو میلی‌گرم به ترتیب با میانگین شکار00/0±00/0 و 25/0±25/0 شب‌پره دارای کمترین شکار بودند. بنابراین استفاده از فرومون سنتز شده داخلی و همچنین استفاده از تله قیفی برای جلب شب‌پره S. cretica توصیه می-شود.