سکولاریسم و اسلام‌گرایی پس از تحولات کشورهای عربی/ باقر طالبی دارابی ـ حمید طالب

Abstract

چکیده پس از تحولات کشورهای عربی در سال 2011، تقابل میان مطالبات اسلام‌گرا و سکولار بر سر حکومت چگونه قابل فهم است؟ در این ارتباط دو دیدگاه مطرح می‌شود: (1)‌ اصولاً در "ذات اسلام"، دوگانه‌ی دین و دولت یا سکولار و دینی معنا ندارد و این "دسته‌بندی‌های بی‌معنا" با تقلید نخبگان عرب از مفهوم سکولاریسم غرب، وارد شده است. (2) سکولاریزاسیون در "تحولات جهانی‌ مدرنیسم" ریشه دارد و در سطح توده‌ی مردم کشورهای عربی گریزناپذیر بوده است. در این مقاله پس از بررسی مفهوم سکولاریسم در کشورهای غربی و عربی، با استفاده از روش فراتحلیل، دو دیدگاه مذکور درباره‌ی اسلام‌گرایی و سکولاریسم بررسی شده است. سپس با استفاده از نظرسنجی‌های عمومی کشورهای عربی در ارتباط با نوع حکومت مطلوب (دینی یا سکولار) معیاری عملی برای داوری در ارتباط با این دوگانه‌ به دست داده شده است. طبق این معیار، تعریف جدیدی از اسلام‌گرایی به دست داده می‌شود. در این نگاه، میزان موفقیت یا ناکامی هر یک از حکومت‌های اسلام‌گرا و یا سکولار در اداره‌ی جامعه، بعنوان یک معیار برای تحلیل این دوگانه مورد ملاحظه قرار می‌گیرد. کلید واژگان: اسلام‌گرایی، سکولاریسم، سکولاریزاسیون، بهار عربی، برخورد تمدن‌ها، مدرنیته‌های چندگانه.