بازخوانی نظریه حدوث جسمانی نفس در پرتو نظریه نوخاسته گرایی

Abstract

براساس نظریۀ نوخاسته­گرایی، ذهن به‌طور بدیع و پیش‌بینی‌ناپذیری از بدن فیزیکی ظهور می‌کند و وابسته به آن است، در عین حال غیرقابل تقلیل به مغز یا هر گونه سیستم فیزیکی برآمده از آن است. یکی از قرائت‌های مهم نوخاسته‌گرایی، نوخاسته‌گرایی جوهری است که در بسیاری از شاخصه‌ها با نظریۀ حدوث جسمانی نفس قرابت دارد. از این‌رو به نظر می‌رسد این نظریه در فضای فلسفۀ ذهن معاصر قابل بازخوانی و صورت‌بندی است و می‌توان از نظریۀ نوخاسته‌گرایی صدرایی سخن گفت. در نظریۀ نوخاسته‌گرایی صدرایی، ذهن، در مرحله‌ای از تکامل سیستم پیچیدۀ مغزی و اندام‌واره‌های زیستی، به‌صورت بدیع، پیش‌بینی‌ناپذیر و با وابستگی پایه‌ای به بدن مادی ظهور می‌کند و از سوی دیگر غیرقابل تقلیل به بدن است. بر اساس اتحاد خارجی ذهن‌ـ‌بدن مسئلۀ علیت ذهنی و رابطۀ این‌دو چهرۀ دیگری به خود می‌گیرد که در اندیشۀ فیلسوفان پیش از ملاصدرا بی‌سابقه است.