تحلیل دیدگاه ملاصدرا در میزان تأثیر صدق باورهای دینی در نجات انسان‌ها

Abstract

مسئلة نجات و رستگاری پیروان ادیان از جمله مسائل بحث‌برانگیز در حوزة فلسفة دین است. در میان اندیشمندان اسلامی، ملاصدرا از جمله متفکرانی است که نجات و رستگاری را در پرتو عواملی فراتر از حقانیت و صدق ادیان تبیین می‌کند. نکتة مهم و درخور توجه این است که دیدگاه وی در خصوص مسئلة نجات کاملاً مبتنی بر مبانی معرفت‌شناسی خاص وی در خصوص «صدق‌پذیری گزاره‌های وحیانی» و نیز «امکان دست‌یابی به صدق» این گزاره‌هاست. از دیدگاه وی هر چند گزاره‌های وحیانی از قابلیت اتصاف به صدق و کذب برخوردارند، اما عواملی همچون دست‌نیافتن به واقعیت و نفس‌الامر، توصیف‌ناپذیری برخی از مراتب واقعیت در قالب گزاره‌های زبانی و نیز همسان‌نبودن مرتبة ادراکی گوینده و مخاطب در گزاره‌های وحیانی، امکان دست‌یابی به صدق این گزاره‌ها را برای عموم انسان‌ها با دشواری مواجه می‌کند. بر همین اساس نیز، به نظر ملاصدرا، نجات در پرتو عوامل دیگری چون عبودیت و بندگی امکان‌پذیر است.