بررسی امکان نوصدرایی بودن اندیشة ملّا هادی سبزواری

Abstract

در گفتمان فلسفی نوصدرایی، در سه زمینة صوری، روشی، و محتوایی، دگرگونی روی داده است. در فلسفۀ ملا هادی سبزواری نیز در این زمینه‌ها دگرگونی و تجدّدی روی داده که بر این اساس، او را آغازگر جنبش فلسفی نوصدرایی معرفی می‌کنیم. سیر اندیشة او در مسیر حکمت صدرایی بوده و در مواردی با ملاصدرا اختلاف نظر داشته؛ اما ابداعاتی نیز در اندیشۀ او وجود دارد. در ساختار صوری و روشی، استفادۀ او از منطق و سبک نگارش <em>شرح منظومه</em>، با توجّه به شرایط اجتماعی و نیاز زمان، بیان کنندة تجدّد در ساختار اندیشة اوست. او، بخش نخست مهم‌ترین کتاب خود را به منطق اختصاص داده؛ در حالی ‌که ملاصدرا از منطق سخن نگفته است. در زمینة محتوا نیز در مبحث علم، اتحاد عاقل و معقول، ترکیب مادّه و صورت، ادراک کلیّات عقلی، حدوث و ... اختلاف نظرهایی میان او با ملاصدرا وجود دارد. بر این اساس، در این مقاله، ضمن بررسی زمینه‌های مختلف اندیشة حکیم سبزواری، تجدّد و دگرگونی‌ها را بیان می­کنیم؛ و با دلایلی او را به ‌عنوان آغازگر جنبش نوصدرایی معرفی می­کنیم؛ جنبشی که پس از سبزواری، به دست علامة طباطبایی استحکام یافت.