تحلیل گفتمان دیدگاه‌های رهبران ایران و امریکا دربارۀ برجام

Abstract

برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک یک توافق بین­المللی در خصوص برنامه هسته­ای ایران است که بعد از مذاکرات طولانی میان ایران و شش قدرت جهانی منعقد گردید. پژوهش حاضر بر آن است تا مبانی گفتمانی سخنان دونالد ترامپ در خصوص برجام و واکنش آیت­الله خامنه‌ای به اظهارات وی، تحلیل شود. رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی رابطۀ زبان، جامعه، قدرت، ایدئولوژی و گفتمان را در اولویت قرار می‌دهد. روش پژوهش این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی و مدل فرکلاف (1979) است و نمونه­های تحقیق که به صورت هدفمند انتخاب گردیدند، سخنرانی ترامپ درباره ایران و برجام در ۲۱ مهر ۹۶ و واکنش آیت­الله خامنه‌ای به سخنرانی ترامپ در جمع نخبگان در 26 مهر 96 است. یافته­های این تحقیق نشان می­دهد که میان ایدئولوژی و زبان و میان کاربرد زبان و روابط سیاسی و اجتماعی رابطه متقابل وجود دارد و زبان علاوه بر شکل‌پذیری از روابط سیاسی، می‌تواند ابزاری تأثیرگذار در شکل‌دهی به روابط قدرت و تعاملات سیاسی باشد؛ بنابراین رهبران هر کشور تلاش کرده‌اند که از توانایی‌های زبانی و ادبی برای تبیین دیدگاه‌های سیاسی خویش استفاده کنند. نتایج حاصل نشان می­دهد که هر دو رهبر در سخنرانی‌شان برجام را یک توافق شکننده میان دو دشمن و نه قراردادی برای تقویت دوستی بین آن‌ها می­دانند.