بازتاب غرب و مدرنیته در سفرنامه‌ عبداللطیف شوشتری

Abstract

اولین مواجهه جدی ایران با جهان غرب در دوره قاجار اتفاق افتاد و این دوره­ای است که هر دو طرف این مواجهه شرایطی خاص را تجربه می­کردند. از یک طرف ایران در دوره کشمکش­های بعد از فروپاشی حکومت صفویه بود که تا مدتها گریبانگیر دولتمردان قاجار بود و از طرف دیگر توسعه­طلبی­های پیشگامان مغرب زمین بعد از رنسانس بدنبال بسط و گسترش تسلط اقتصادی و فرهنگی خود در دیار شرق و سرزمین­هایی چون ایران بود. نقطه عطف این توسعه­طلبی­ها در توجه به ایران در جنگ‌های ایران و روس رقم می­خورد که نهایتاً به شکست ایران در این جنگ‌ها ختم می­شود و پیامدهایی برای ایران به‌دنبال دارد.<br /> دراین­میان نقش­آن نسل از نخبگان ایرانی ­که غرب را از نزدیک­ درک ­کرده­ و الگوهای ­موردنظر و عمل­آن­را انتقال­ داده ­بودند غیرقابل­ کتمان است­ که در قالب ­اندیشه­های ­آزادی­خواهی، دموکراسی، قانون اساسی، پارلمانیسم و حتی حیرت درمواجهه با ترقیات غرب نخستین­بار ازطریق همین افراد و سفرنامه­های آنها ایران مورد توجه قرار گرفت.<br /> در این پژوهش سفرنامه میرعبدالطیف شوشتری انتخاب شده است که می‌تواند ابزار مطالعاتی مناسبی در جهت بازخوانی نحوه و مبادی نگرش روشنفکران نسل اول قرار گیرد.