بازنماییِ «دیگری» در قالب کارگزاران اجتماعی در روزنامه‌های قانون و کاوه

Abstract

چکیده تحلیل گفتمان رویکردی ساختاری است که امکان پیوند متن به جنبه‌های جامعه‌شناختی را فراهم می‌‌کند. متون سیاسی ـ اجتماعی محصول بافتار پیچیده و درهم‌تنیدة قدرت و ایدئولوژی است. واکاوی معانی آن‌ها پیوندهای پنهان ایدئولوژی ـ سلطه را آشکار می‌کند. تحلیل گفتمان انتقادی از جمله رویکردهای نوین در تجزیه و تحلیل گفتمان به ‌شمار می‌رود. بسیاری از تحلیل‌گران گفتمان انتقادی به مؤلفه‌های زبان‌شناختی توجه دارند، اما «ون‌لیوون» معتقد است‌ که مؤلفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی شناختی عمیق‌تر از متن ارائه می‌دهند. در این مقاله کوشش شد با به‌ کار بستن الگوی ون‌لیوون، به واکاوی معنای عنصرِ «غیر ـ دیگری» در دو روزنامة عهد مشروطیت، <em>قانون</em> و <em>کاوه</em>، پرداخته شود. به‌ویژه تلاش شد بازآفرینش مقولة دیگری در قالب کارگزاران اجتماعی صورت پذیرد، افرادی که در هیئت انسان‌های کوشش‌گر تلاش می‌کنند اوضاع جامعه را بهبود بخشند. پژوهش، با بهره‌گیری از انواع پوشیده و صریح ارجاع به کارگزاران در قالب فعال ـ منفعل‌سازی، مشخص‌سازی ـ تشخص‌زدایی، نام‌دهی، طبقه‌بندی ‌کردن، انتزاعی‌سازی و تعیین ماهیت انجام ‌گرفت.