چشم‌اندازهای روایی چندگانه به‌مثابة پدیدة روایی مدرن

Abstract

چشم‌اندازهای روایی چندگانه پدیده‌ای جدید در روایت‌شناسی و شیوة روایی متداول در داستان‌نویسی مدرن است. در این شیوۀ روایتگری به‌علت تکثر دیدگاه‌ها، تعدد راویان و تغییر زاویة دید، پی‌رنگ داستان‌ها پیچیده‌تر از فرم‌های روایی دیگر است و درک اثر به تعامل خواننده و متن بستگی مستقیم دارد. این پدیده عموماً با توجه به دو مفهوم زاویة دید و دیدگاه مورد تحلیل قرار می‌گیرد. زاویة دید به‌مثابة مفهومی وابسته به جهان پیرامونی راوی و دیدگاه به‌عنوان امری وابسته به جهان درونی و نوع نگرش راویان به موضوع، اساساً خوانش این دسته از آثار را از آثار پیشامدرن متمایز می‌‌‌نماید و سطح انتظار نویسنده و خواننده را دگرگون می‌‌کند. هدف اصلی مطالعة این شیوة روایی، رواج این تکنیک ادبی در داستان‌نویسی امروز است که لزوم معرفی و آشنایی بیشتر با این پدیده را ضرورت بخشیده است. با شناخت روابط موجود در این دسته آثار و با توجه به اهمیت روایت‌شناسی در تحلیل رمان، به ابزارهای مطمئنی برای تحلیل و بررسی این دسته از رمان‌ها دست یافته می‌شود. پژوهش حاضر جستاری است در تبیین و معرفی این شگرد روایی به‌منظور بررسی‌های غنی‌تر و جامع‌تر. نتایج پژوهش نشان می‌دهد ساختار متون چندروایتی را باید به‌عنوان یک مقولۀ شناختی ـ تأثیر مربوط به خواننده از موضوع مورد مشاهده ـ درک کرد. ویژگی اساسی در این تکنیک روایی واداشتن خواننده به مشاهدة نزدیک و دقیق متن است تا به مدد این تعامل، طرح پیچیدۀ رمان‌های چندروایتی گشوده شود.